Rapport Seksueel Misbruik Geeft Belgen Stomp in De Maag, NRC Handelsblad, September 13, 2010

Rapport Seksueel Misbruik Geeft Belgen Stomp in De Maag

NRC Handelsblad
September 13, 2010

http://weblogs.nrc.nl/wereld/2010/09/13/rapport-seksueel-misbruik-geeft-belgen-stomp-in-de-maag/

‘Lees dit en ge zult een stomp in uw maag voelen.’ Met deze woorden presenteerde de Belgische kinderpsychiater Peter Adriaenssens vrijdag zijn onderzoek naar seksueel misbruik binnen de katholieke kerk (hier of hier de volledige tekst, en hier een goede samenvatting).

Het verslag is onthutsend. Bijna 500 aanmeldingen van seksueel misbruik. Zeker veertien mensen (dertien slachtoffers en de partner van een slachtoffer) die zelfmoord hebben gepleegd. Een pedofiele priester in bijna elk internaat. Zware vergrijpen, geen oppervlakkig misbruik, en een cultuur van incestueus stilzwijgen, zo vat Adriaenssens het samen. Details zijn na te lezen in de meer dan 100 pagina’s in het rapport waarin de slachtoffers of verwanten hun aangrijpende verhaal doen.

Uit een overzicht van de commentaren blijkt hoezeer Belgie geschrokken is. Dit is ,,een historisch document dat het gezicht van ons land blijven zal vertekenen”, schrijft De Morgen in een commentaar. De krant constateert ook dat niet alleen het vertrouwen in de kerk aan het wankelen is gebracht, ook het vertrouwen in de justitie. Le Soir vergelijkt het schandaal met de zaak-Dutroux. En De Standaard schrijft in een commentaar:

Het kindermisbruik door geestelijken, in de Kerk en in het katholiek onderwijs, ligt in al zijn rauwheid open en bloot op de tafel. Wat tot dan ‘475 dossiers’ waren, zijn nu mensen die, soms op extreem jonge leeftijd, uiteengereten zijn door perversies van geestelijken. […] De aalput ligt helemaal open.

Ondanks deze beroering is er zondag in twee van de drie kerken geen aandacht geschonken aan het grootschalige seksueel misbruik door geestelijken dat nu in kaart is gebracht, constateren De Standaard en de Gazet van Antwerpen. De laatste krant citeert Adriaenssens:

[Dat is] een gemiste kans. Zwijgen is het slechtste wat men aan het hoofd van een parochie nu kan doen.

Aartsbisschop Leonard kwam in een reactie maandagmorgen niet veel verder dan de belofte van ,,een nieuwe aanpak’‘ en de oprichting van een ,,centrum voor erkenning, heling en verzoening”.

Het rapport van Adriaenssens gaat ook in op de vraag waarom hier zo lang over is gezwegen. Priesters op internaten hadden verdachte bijnamen als poepke, de trekker, of den bok, maar ook leken die daar werkten stelden geen vragen. Niemand trad op als een verdenking van seksueel misbruik was. Het rapport zegt hierover (p. 132):

Dit soort gebrek aan handelen komt vooral voor als er geen taal is om macht, en dus ook machtsgebruik en machtsmisbruik ter sprake te brengen. In gesprek met bisschoppen en oversten stelde de Commissie vast dat er heel veel strikte regels bestaan waardoor een priester in hoge mate zelfstandig werkt met weinig toezicht. Hetzelfde geldt voor de bisschop die in eigen bisdom autonoom is, waardoor de ene bisschop of overste niets te zeggen heeft aan de andere. Er bestaat geen cultuur om deze organisatie van macht ter sprake te stellen. Bovendien rust er een groot gewicht op hun schouders om ervoor te zorgen dat de Kerk niet beschadigd wordt. Ze zijn verantwoordelijk dat het in hun congregatie, bisdom of parochie goed loopt.

Het is als een moeder die aanvoelt dat als ze het incest onder ogen moet kijken, het risico loopt dat dit ook het einde zal zijn van haar huwelijk, van de gezinsvorm, van een soort toekomst waar ze zich jarenlang voor ingezet heeft. Oversten, bisschoppen en priesters krijgen hun opleiding, functioneren nadien in een organisatie waar ze gewend zijn dat men steunt op richtlijnen voor wat kan en wat niet kan. Van ieder van zijn leden wordt verwacht dat diens gedrag uitstraling geeft aan waar de Kerk voor staat, deze de geloofsfamilie zal helpen in stand te houden en te beschermen. Wie seksueel misbruik wil benoemen, erkennen en aanpakken, bedreigt de familie. Angst voor vernietiging van de organisatie drijft tot ontkenning door de getuigenis af te zwakken. „Overal is er wel iets, denk je dat het elders beter is, tegenwoordig noemen ze alles seksueel misbruik, het is toch rap gezegd he, wat strelen, daar heb je jaren later toch geen schade van….?. De ogen openen, de cirkel van schuldig zwijgen doorbreken vraagt moed voor wie van de familie houdt. Te laat groeit vaak het besef dat het zwijgen de fundamenten ernstiger aantastte dan het risico de waarheid te ontmoeten.

Hoe groot de woede hierover, blijkt onder andere uit een aantal lezersbrieven die De Standaard online heeft gezet. Daarin spreken zij ook hun woede uit over Vangheluwe, de voormalige bisschop van Brugge. Hij had zich teruggetrokken in een abdij nadat duidelijk was geworden dat hij jarenlang een neefje seksueel heeft misbruikt. Nu gaat hij zich ‘elders bezinnen‘ – veel mensen zien dat als een poging onder te duiken. Vangheluwe komt er veel te makkelijk van af, schrijft een lezer.