Beelden Die Misleiden, De Standaard, September 19, 2010

Beelden Die Misleiden

De Standaard
September 19, 2010

http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=M02VIHB5

De redactie had in een bijschrift moeten aangeven waar en wanneer de foto werd gemaakt, om elke dubbelzinnigheid uit te sluiten.

Een foto afdrukken van Roger Vangheluwe terwijl hij rustig in de tuin zit te lezen en er niet bij vertellen wanneer die gemaakt is, kan tot misverstanden leiden.

De foto verscheen op de voorpagina van de krant van 7 augustus en was volgens de bisschop van Doornik, Guy Harpigny, mee de aanleiding om er bij Roger Vangheluwe op aan te dringen de abdij van Westvleteren te verlaten. 'We stoorden ons aan de media-aandacht die Roger Vangheluwe blijkbaar nog altijd opzocht', verklaarde hij hierover (DS 14 september). De Belgische bisschoppen gingen er klaarblijkelijk van uit dat de foto van Vangheluwe was genomen in de tuin van de Sint-Sixtusabdij in Westvleteren.

Ik heb het gecontroleerd: bij de foto staat geen bijschrift. Ook op de binnenpagina's is geen informatie te vinden waar en wanneer het beeld is gemaakt. De lezer heeft er het raden naar.

'De publicatie van die foto op dat ogenblik, zonder de vermelding dat ze afkomstig is uit het archief van de krant, is desinformatie', schrijft een lezer. 'Vangheluwe moet verantwoordelijkheid dragen voor wat hij deed. Niet voor wat uw krant, zonder het te willen, suggereerde dat hij deed.'

Moet De Standaard nu niet, net als de Belgische Kerk, een mea culpa slaan en vergiffenis vragen, vraagt een ander.

De lezers hebben gelijk. De bewuste foto werd voor het eerst gepubliceerd op 5 juli 2004, als illustratie bij een zomerinterview met de Brugse bisschop. Vangheluwe zit in de tuin van het bisschoppelijk paleis in Brugge.

Die informatie ontbrak toen de foto zes jaar later uit het archief werd opgediept en een plaats kreeg op de cover van de krant, als illustratie bij het verhaal dat Vangheluwe een schadevergoeding had betaald aan de neef die hij seksueel had misbruikt. Het gebruik van de archieffoto van Vangheluwe in een geheel andere context, zonder vermelding dat het om een beeld uit 2004 ging, was journalistiek onzorgvuldig. Een deel van de lezers werd door de foto van een onbekommerde Vangheluwe misleid.

Volgens een richtlijn van de Raad voor de Journalistiek moeten archiefbeelden als archiefbeelden herkenbaar zijn 'als het gebruik ervan aanleiding kan geven tot misleiding van het publiek'.

De redactie had dus in een bijschrift moeten aangeven waar en wanneer de foto werd gemaakt, om elke dubbelzinnigheid uit te sluiten. Dat erkent ook de dienstdoende chef van de zaterdagkrant. 'We hebben er geen ogenblik bij stilgestaan dat die foto aanleiding zou geven tot verwarring', zegt hij. 'Je zou toch ook verwachten dat de bisschoppen weten hoe de tuin van de abdij in Westvleteren eruitziet. Of toch zeker de tuin van het bisdom in Brugge, waar de foto is genomen. Het is bovendien niet gebruikelijk om bij een foto op de voorpagina van de zaterdagkrant een bijschrift te plaatsen. Maar, achteraf gezien, hadden we moeten vermelden waar de foto is gemaakt.'

Ook al is er geen sprake van bewuste misleiding, de publicatie van de archieffoto zonder verklarend bijschrift was niet in overeenstemming met de journalistieke regels. De redactie kan zoiets het best vermijden, want het ondermijnt op termijn de geloofwaardigheid van de krant.

Het gaat helaas ook niet om een alleenstaand geval. Bij een artikel over de zondagspreken in de Vlaamse kerken na de bekendmaking van het rapport Adriaenssens staat de foto van een geestelijke die vanop de preekstoel een moeder met kind toespreekt (DS 13 september).

Een lezer maakte de redactie erop attent dat het gaat om een beeld in een protestantse kerk. 'Dat kan je merken omdat alle stoelen rond de preekstoel gegroepeerd staan, aan de zijkant van de kerk.'

'Ik begrijp de keuze', zegt de lezer nog. 'In katholieke kerken worden preekstoelen nog nauwelijks gebruikt. Vandaar waarschijnlijk dat voor dit meer sprekende beeld is gekozen. Maar u doet er wel de (Nederlandse) protestantse kerk oneer mee aan, gezien de inhoud van het artikel.'

Een terechte opmerking. Volgens het bijschrift van het fotobureau dateert het beeld van november 2003. In het Nederlandse Farmsum bij Delfzijl hield een dominee toen een preekmarathon voor het goede doel. De fotoredactie heeft op dat bijschrift geen acht geslagen. Ook in de daaropvolgende productiefases - redactieafdeling, eindredactie - is het niemand opgevallen dat het om een protestantse kerkdienst ging. Anders zou de foto toch nooit verschenen zijn?

Misschien is dit niet veel lezers opgevallen en hebben zich nog minder mensen gestoord aan de - onterechte - suggestie dat de protestantse Kerk betrokken is bij het seksueel misbruik door geestelijken. Maar het blijft een onzorgvuldigheid, die door een betere interne controle vermeden had kunnen worden.