Slachtoffers Misbruik Kerk in Beroep Tegen ‘doofpotschade’

By Yves Delepeleire
De Standaard
January 29, 2016

http://www.standaard.be/cnt/dmf20160127_02093655

Vandaag begint het proces in beroep van slachtoffers van seksueel misbruik tegen de Heilige Stoel en de Belgische bisschoppen.

De advocaten van de slachtoffers van seksueel misbruik in de Kerk en van de kerkelijke oversten kijken elkaar vandaag weer in de ogen voor het hof van beroep in Gent. 36 slachtoffers, verenigd door advocaten Walter Van Steenbrugge en Christine Mussche, willen dat de Heilige Stoel en de Belgische bisschoppen aansprakelijk worden gesteld voor de ‘doofpotschade’ die de slachtoffers is aangedaan.

Het gaat om een burgerlijke rechtszaak, over de nalatigheid en zwijgcultuur bij de kerkelijke oversten, niet over een strafzaak (dus niet over misbruik door geestelijken zelf). In eerste aanleg, twee jaar geleden, liep het proces voor de slachtoffers met een sisser af.

Hoe luidde het vonnis van de rechter toen?

De rechter in eerste aanleg oordeelde in oktober 2013 dat ze geen rechtsmacht heeft om de dagvaarding tegen de Heilige Stoel te beoordelen. Haar redenering was dat de Heilige Stoel soevereine immuniteit geniet, zoals elke andere staat, en daardoor niet door een buitenlandse rechtbank kan worden berecht.

Voor de dagvaarding tegen de Belgische bisschoppen verklaarde de rechter zich wel bevoegd, alleen vond ze de vorderingen niet samenhangend. Zo verzochten de slachtoffers, van wie de meesten uit schroom anoniem wilden blijven, om alle bisschoppen voor dezelfde beleidsfout aansprakelijk te stellen, zonder de intieme en pijnlijke details van het misbruik te vermelden. Volgens de rechter moesten de slachtoffers elk apart een dagvaarding indienen en aantonen op welke wijze ze slachtoffer waren geworden en welke fout ze aan welke bisschop verweten.

De zaak van slachtoffer Roel Verschueren werd afgesplitst en wel behandeld, omdat hij zich als procesvertegenwoordiger wel had geidentificeerd. Maar omdat ook hij geen details over het misbruik gaf, werd zijn dagvaarding afgewezen.

Gebruiken de slachtoffers nu een andere tactiek?

‘Absoluut niet. We zijn het pertinent oneens met deze visie’, zegt advocaat Pieter-Bram Lagae, medewerker van Van Steenbrugge en Mussche. ‘Wij vinden dat de rechter in eerste aanleg ten onrechte immuniteit heeft toegekend aan de Heilige Stoel, die in deze zaak niet als regering van een Staat is opgetreden, maar als beleidsorgaan van de katholieke kerk dat over de hele wereld invloed en macht uitoefende en instructies heeft uitgevaardigd met als doel de vele gevallen van seksueel misbruik door geestelijken te verzwijgen. Door dat beleid hebben vele slachtoffers vermijdbare schade geleden.’

De slachtoffers willen ook dat alle bisschoppen aansprakelijk worden gesteld, omdat zij volgens hen aan dat beleid hebben deelgenomen. ‘Wij hoeven niet per klager te argumenteren welke bisschop welke fout precies heeft gemaakt. Wij willen wel dat alle bisschoppen aansprakelijk worden gesteld, omdat zij onder meer met de bisschoppenconferentie deel uitmaakten van een structuur, van een algemeen beleid dat in de fout is gegaan. De bisschoppen hebben hun morele verantwoordelijkheid trouwens al toegegeven.’

Vragen de slachtoffers een schadevergoeding?

In eerste aanleg vroegen de slachtoffers aan de rechter om een voorlopige schadevergoeding vast te stellen van 10.000 euro per slachtoffer, met de bedoeling om later voor elk individueel slachtoffer de exacte schade te laten berekenen. ‘Wij dringen niet meer op een voorlopige schadevergoeding aan’, zegt Lagae. ‘Wij laten het aan de rechter om hierover te oordelen.’

Hoe reageert de Kerk?

Fernand Keuleneer, advocaat van de bisschoppen en van de congregaties: ‘Wij zullen dezelfde tactiek gebruiken.’ In eerste aanleg sprak Keuleneer van een ‘abstract proces’, net omdat de slachtoffers niet wilden verduidelijken welke fout ze precies welke bisschop aanwrijven. ‘Dan is het ook moeilijk om een verweer te houden. Een rechtbank is gen amateur-historisch dispuut’, zei hij toen.

Hoe lang duurt het proces?

Een halve dag. Vandaag houden de advocaten van alle partijen hun pleidooien. De conclusies tellen 600 bladzijden, een arrest kan daarom nog een tijdje op zich laten wachten.

Opvallend: zowel Walter Van Steenbrugge als Christine Mussche moet vandaag door omstandigheden verstek geven. Het kantoor-Van Steenbrugge vroeg daarom aan de voorzitter van het hof van beroep in Gent om het proces uit te stellen, maar die ging daar niet op in.

Hoe zit het intussen met Operatie Kelk?

Operatie Kelk is het strafonderzoek van het federaal parket naar seksueel misbruik en schuldig verzuim binnen de katholieke kerk. Dat onderzoek begon in juni 2010 met een inval van speurders in het aartsbisschoppelijk paleis, bij kardinaal Danneels thuis en bij de toenmalige commissie-Adriaenssens. Het strafonderzoek verzeilde in een jarenlange procedureslag. Het federaal parket zal binnenkort zijn eindvordering formuleren.